YILLIK İZİN ÜCRETİ HESAPLAMA

YILLIK İZİN ÜCRETİ NEDİR?

İşçinin yıllık ücretli izin hakkı ve bu doğrultuda ödenmesi gereken ücreti Anayasa tarafından güvence altına alınmış sosyal haklardandır. Bir yıl boyunca aynı işyerinde çalışan işçiye yıllık izin hakkı verilmesi ile işçinin işyerinden uzakta vakit geçirmesi ve dinlenmesi amaçlanmıştır. Bu izin süreci aynı zamanda ücretli olup, işçi izne çıkmadan önce işveren tarafından peşin olarak ödenmek zorundadır. Böylelikle işçinin maddi bir kayıp yaşamadan iş temposunun oluşturduğu rutin hayatın dışına çıkması ve bir yenilenme süreci yaşaması sağlanmış olacaktır.

İşçi iş sözleşmesi devam ederken kullanmadığı yıllık izin günlerinin karşılığında ücret talep edemez. Aynı şekilde işveren işçisine yıllık izin kullanmamasının karşılığında ücret ödeyemez. Çünkü işçiye tanınan bu sosyal hak ile amaçlanan izin sürelerine karşılık gelen ücretin ödenmesi değil, işçilerin iş yerinden uzakta dinlenmelerinin sağlanmasıdır.

Ayrıca işçiye tanınan bu sosyal hak İş Kanunu ve Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği ve diğer kanunlarda özel olarak düzenlenmiştir.

YILLIK ÜCRETLİ İZİNE HAK KAZANMA ŞARTLARI

İş Kanunu 53. maddesine göre işçinin yıllık izin ücretine hak kazanabilmesi için işyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olması gerekir. Bu bir yıllık süre işçinin işe başlama tarihinden itibaren işlemeye başlar. İş sözleşmesinin belirli süreli olmasının yıllık izin ücretine hak kazanma açısından bir önemi bulunmamaktadır. İş sözleşmesi ister belirli süreli olsun ister belirsiz süreli olsun şartlar oluştuğunda işçi yıllık izin ücretini hak eder.

Belirsiz süreli iş sözleşmelerinde sözleşme ihbar süreleri geçtikten sonra sona ereceğinden söz konusu sürelerde bu bir yıllık süreye dâhildir.

Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önüne alınır. Şu kadar ki, bir işverenin bu Kanun kapsamına giren işyerinde çalışmakta olan işçilerin aynı işverenin işyerlerinde bu Kanun kapsamına girmeksizin geçirmiş bulundukları süreler de hesaba katılır. Örneğin bir işverenin iş kanun kapsamında yer almayan tarım işinde 4 ay çalıştıktan sonra yine aynı işverene ait ve iş kanunu kapsamında olan fabrikasında 8 ay çalıştıktan sonra yıllık izne hak kazanır. İşçinin aynı işverende çalıştığı süreler birleştirilir.

Farklı kamu kurum ve kuruluşlarında çalışılan süreler aynı işverende çalışılmış gibi hesaba alınır.

Yıllık izin ücretini hak edebilmenin bir diğer koşulu ise İş kanunu kapsamında yer alan işyerleri ve işçiler için geçerli olmasıdır. Niteliklerinden ötürü bir yıldan az süren mevsimlik veya kampanya işlerinde çalışanlar için yıllık izine ilişkin hükümler uygulanmaz.

YILLIK İZİN SÜRELERİ

Yıllık izin süreleri ve bu kapsamda ödenmesi gereken ücreti hesaplanırken işçinin yıllık ücretli izne hak kazandığı tarihteki kıdemi esas alınır. İş Kanununda yıllık izin süreleri işçinin işyerindeki kıdemine göre şu şekilde belirlenmiştir.

Hizmet süresi bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlar 14 GünHizmet süresi beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlar 20 GünHizmet süresi onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlar 26 Gün

Bu süreler asgari sürelerdir.

Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanır. Ancak onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz. Yıllık izin süreleri iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir.

Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez. Yıllık izne ilişkin düzenlemeler kamu düzeni kapsamında olduğundan işçinin iş sözleşmesi ile bu hakkından vazgeçmesi yada kanunun belirlediği sürelerden daha az bir sürenin belirlenmesi mümkün değildir.

Yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemez. Fakat yıllık izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere bölümler hâlinde kullanılabilir.

İş kanunda bazı izin sürelerinin yıllık izinden mahsup edilemeyeceği öngörülmüştür. İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez. Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz. Yıllık izin süresi bu günlere denk gelen işçiye ayrıca bu günler de tatil olarak verilir.